انواع نظام های تحصیلی
یکی از مباحث مهم برای دانش آموزان در مدارس و همچنین در شرکت در آزمون کنکور سراسری، آشنایی با انواع نظام های تحصیلی و انواع دیپلم است. برای پاسخ به سوال “نظام تحصیلی من چیست؟”، باید در ابتدا با انواع نظام های تحصیلی در کشور آشنا شویم. این انواع شامل نظام تحصیلی جدید ۳-۳-۶ متوسطه، نظام تحصیلی سالی واحدی، ترمی واحدی، نظام تحصیلی ۴ ساله متوسطه و ۶ ساله متوسطه می باشند.تا انتهای مقاله با انتشارات گیلنا در ارتباط باشید.
انواع نظام های تحصیلی در کشور در سال های گذشته تغییرات زیادی را تجربه کرده اند. هر شخص در ایران، با توجه به دوره ای که تحصیلات خود را در آن انجام داده است، می تواند بر اساس نظام تحصیلی هر سال، به ادامه تحصیل و شرکت در آزمون کنکور بپردازد. آشنایی با انواع نظام های تحصیلی برای داوطلبان بسیار ارزشمند است و عدم آگاهی از آن ممکن است بر تأثیر سرنوشت داوطلب در آزمون کنکور تأثیرگذار باشد.
انواع دیپلم و نظام های تحصیلی در کشور به ۵ دسته تقسیم می شوند. یکی از سوالاتی که داوطلبان همواره برای اخذ دیپلم و تأثیر آن در آزمون کنکور دارند، این است که “نظام تحصیلی من چیست؟”. در این مقاله، به طور کامل در خصوص انواع نظام های تحصیلی و نحوه تشخیص نظام تحصیلی هر داوطلب، توضیحات کاملی ارائه خواهد شد.
انواع نظام های تحصیلی
تربیت و تحصیل در هر کشوری بدون شک به نظام تحصیلی آن کشور وابسته است. اگر نظام تحصیلی با هدف و نیازهای واقعی جامعه سازگار نباشد، امکان دستیابی به اهداف بعدی از جمله تربیت نیروی کار کارآمد و مطلوب در کشور وجود نخواهد داشت. در نتیجه، نظام تحصیلی نقش مهمی در پیشرفت جوامع ایفا می کند.
برای پاسخ به این سوال که نظام تحصیلی من چیست، می توان گفت که محققان آموزشی با توجه به نوع شناختی که از جامعه دارند، اقدام به طراحی انواع نظام های تحصیلی بر اساس وضعیت تحصیلی هر مرحله می کنند. عمده تحولات نظام تحصیلی بعد از انقلاب اسلامی بیشتر مشهود شده اند. بعد از تدوین سند ملی آموزش و پرورش، برنامه ریزان کشور تصمیم به برقراری انواع نظام های تحصیلی در کشور گرفتند.
تغییرات نظام تحصیلی شامل موارد مختلفی است که انواع نظام تحصیلی شامل نظام تحصیلی جدید ۳-۳-۶ متوسطه، نظام سالی واحدی، نظام تحصیلی ترمی واحدی، نظام تحصیلی ۴ ساله متوسطه و نظام تحصیلی ۶ ساله متوسطه است. داوطلبانی که دیپلم نظام قدیم را دارند، می توانند برای تبدیل آن به نظام جدید اقدام کنند. بهتر است داوطلبان برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه مقاله زیر را نیز مطالعه کنند: “نظام تحصیلی جدید ۳-۳-۶ متوسطه”.
نظام تحصیلی جدید ۳-۳-۶ متوسطه
نظام تحصیلی جدید ۳-۳-۶ متوسطه که در حال حاضر در کشور مورد استفاده قرار می گیرد و در مدارس پیگیری می شود، از طریق این نظام تحصیلی، دانش آموزان شش سال ابتدایی، سه سال راهنمایی (متوسطه اول) و سه سال دبیرستان (متوسطه دوم) را طی می کنند. پس از قبولی در پایه نهم، وارد دوره متوسطه می شوند و پس از گذراندن پایه های تحصیلعمومی و حرفه ای، در سال دوازدهم دبیرستان، داوطلبان می توانند در رشته های تحصیلی مختلف تخصص پیدا کنند. این نظام تحصیلی به دانش آموزان امکان می دهد تا با توجه به علاقه و استعداد خود، رشته های تحصیلی مورد علاقه خود را برگزینند.
نظام سالی واحدی
در این نظام تحصیلی، سال تحصیلی به صورت واحدی طراحی شده است. به این معنی که همه دروس و فعالیت های تحصیلی در یک سال تحصیلی انجام می شود و دانش آموزان در پایان سال آزمون های خود را می دهند. این نظام تحصیلی در برخی کشورها مورد استفاده قرار می گیرد و مزیت های خاص خود را دارد، از جمله مدیریت بهتر زمان و ترکیب دروس.
نظام تحصیلی ترمی واحدی
در این نظام تحصیلی، سال تحصیلی به ترم های کوتاهتر تقسیم می شود. به عنوان مثال، سال تحصیلی به دو یا سه ترم تقسیم می شود و دانش آموزان در هر ترم دروس خود را می خوانند و آزمون های خود را می دهند. این نظام تحصیلی نیز در برخی کشورها مورد استفاده قرار می گیرد و مزیت های خاص خود را دارد، از جمله تقسیم بهتر و مرتب دروس و برنامه های تحصیلی.
نظام تحصیلی ۴ ساله متوسطه و نظام تحصیلی ۶ ساله متوسطه
در برخی کشورها، نظام تحصیلی متوسطه به صورت ۴ ساله طراحی شده است، به این معنی که دانش آموزان در دوره متوسطه به مدت ۴ سال تحصیل می کنند. همچنین، در برخی دیگر از کشورها، نظام تحصیلی متوسطه به صورت ۶ ساله طراحی شده است. در این نظام ها، دوره متوسطه بیشتر از سه سال است و دانش آموزان در این دوره به درس های مختلفی مانند ریاضیات، علوم، ادبیات و زبان ها، تاریخ، جغرافیا و سایر دروس می پردازند.
نظام تحصیلی سالی واحدی
ایجاد و راه اندازی هر نظام تحصیلی جدید، معمولاً مشکلات و نقاط ضعف نظام تحصیلی قبلی را برطرف می کند. نظام سالی واحدی، که یکی از انواع نظام های تحصیلی است، از سال ۱۳۸۰ در کشور مورد استفاده قرار گرفت و تا سال ۱۳۹۹ استفاده می شد. در این نظام تحصیلی، دانش آموزان در مهرماه وارد مدارس می شدند و در خردادماه کارنامه امتحان نهایی را دریافت می کردند. این نظام، که یکی از رایج ترین نظام های تحصیلی کشور است، به دو دوره نظام سالی واحدی متوسطه و نظام سالی واحدی پیش دانشگاهی تقسیم می شود.
نظام تحصیلی سالی واحدی متوسطه
دانش آموزان پس از پایان دوره راهنمایی وارد این دوره می شوند و پس از سه سال دیپلم دریافت می کنند. به طور کلی، طول دوره تحصیلی از ابتدای دوره ابتدایی تا پایان دیپلم ۱۱ سال است.
نظام سالی واحدی پیش دانشگاهی
این دوره در طی یک سال به پایان می رسد و برای دانش آموزانی که قصد شرکت در کنکور برای ورود به دانشگاه را دارند، ضروری است.
جزئیات نظام تحصیلی سالی واحدی شامل ۵ سال مقطع ابتدایی، ۳ سال راهنمایی، ۳ سال دبیرستان و یک سال مقطع پیش دانشگاهی است.
پس از دریافت دیپلم، داوطلبان برای ثبت نام در کنکور سراسری باید برخی اطلاعات را در فرم ثبت نام وارد کنند تا مراحل ثبت نام آن ها به درستی انجام شود. کدهای عنوان دیپلم، کد رایانه ای دیپلم فنی و کد منطقه دیپلم از جمله کدهایی است که باید توسط دانش آموزان در فرم ثبت نام وارد شوند. توصیه می شود متقاضیان برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه، مقاله زیر را نیز مطالعه نمایند.
نظام تحصیلی ترمی واحدی
یکی از انواع نظام های تحصیلی کشور، نظام تحصیلی ترمی واحدی بود که قبل از نظام سالی واحدی به کار گرفته می شد و از سال ۱۳۷۲ تا سال ۱۳۹۵ در استفاده بود. در این نظام تحصیلی، سال تحصیلی به سه ترم تقسیم می شد. ترم اول از مهرماه تا دیماه، ترم دوم از بهمنماه تا خردادماه و ترم تابستان از تیرماه تا شهریورماه ادامه می یافت.
مانند نظام سالی واحدی، این نظام نیز به دو دوره تقسیم می شد؛ نظام ترمی واحدی متوسطه و نظام ترمی واحدی پیش دانشگاهی.
در نظام ترمی واحدی متوسطه، دانش آموزان پس از پایان دوره راهنمایی وارد این دوره می شدند و پس از سه سال دیپلم دریافت می کردند. به طور کلی، طول دوره تحصیلی از ابتدای دوره ابتدایی تا پایان دیپلم ۱۱ سال می باشد. دانش آموزان پس از ۱۱ سال دیپلم، نظام ترمی واحدی را دریافت می کردند.
در نظام ترمی واحدی پیش دانشگاهی، دوره تحصیلی در طی یک سال به پایان می رسید و دارای دو ترم در سال بود. این دوره برای دانش آموزانی که قصد شرکت در کنکور برای ورود به دانشگاه را داشتند، ضروری بود.
همانطور که در هر نظام تحصیلی، مزایا و معایبی وجود دارد، نظام تحصیلی ترمی واحدی نیز دارای برخی معایب بود. یکی از مشکلات اصلی این نظام تحصیلی این بود که در صورت عدم قبولی در یک یا چند درس، دانش آموزان می توانستند به مقاطع بالاتری پیشرفت کنند و این موضوع منجر به حضور دانش آموزان با پایه های ضعیف تر در مقاطع بالاتر می شد.
نظام تحصیلی چهار ساله متوسطه
یکی از انواع نظام های تحصیلی که به عنوان نظام تحصیلی قدیمی شناخته می شود، نظام تحصیلی چهار ساله متوسطه است. این نظام تحصیلی در سال ۱۳۵۳ در کشور مورد اجرا قرار گرفت و اولین گروه دانش آموزان در سال ۱۳۵۶ از آن فارغ التحصیل شدند. این نظام تا سال ۱۳۷۹ در کشور به کار بود. نظام چهار ساله متوسطه در واقع شامل ۵ سال ابتدایی، ۳ سال راهنمایی و ۴ سال متوسطه بود.
این سیستم تحصیلی به عنوان سیستم ۴-۳-۵ تا سال ۱۳۷۸ در مدارس کشور اجرا شد. در واقع، این نظام یکی از انواع نظام های تحصیلی است که دوره پیش دانشگاهی و دوره متوسطه را با هم ترکیب می کند و پس از گذراندن ۴ سال متوسطه، دانش آموزان مدرک دیپلم دریافت می کردند.
این نظام به صورت پایه ای بود و دانش آموزان پس از پایان دوره راهنمایی وارد دوره متوسطه می شدند. آن ها باید هر سال تمام دروس آن سال را قبول شده و در صورت عدم قبولی در تابستان، بایستی آن پایه را تکرار می کردند. در نهایت، پس از قبولی در مقطع چهارم متوسطه، به دانش آموزان مدرک دیپلم اعطا می شد.
نظام تحصیلی ۶ ساله متوسطه
یکی از انواع نظام های تحصیلی، نظام تحصیلی ۶ ساله متوسطه است. این نظام تحصیلی به دو دوره ابتدایی و متوسطه تقسیم می شود که هر یک از این دوره ها شامل ۶ سال تحصیلی است. این نظام که از قدیمی ترین انواع نظام های تحصیلی است، از سال ۱۳۴۱ در کشور مورد اجرا قرار گرفت و آخرین دانش آموزانی که طبق این نظام تحصیل کردند، در سال ۱۳۵۳ فارغ التحصیل شدند.
سیستم تحصیلی ۶ ساله به عنوان سیستم ۶-۶ در مدارس کشور اجرا شد. در واقع، در این نظام تحصیلی، دوره پیش دانشگاهی و دوره متوسطه با هم ترکیب شده بودند و پس از گذراندن ۶ سال متوسطه، دانش آموزان مدرک دیپلم دریافت می کردند.
این نظام تحصیلی به عنوان یکی از انواع نظام های تحصیلی پایه ای بوده و در هر سال، دانش آموزان باید در تمام دروس آن سال قبول شوند. در صورت عدم قبولی در تابستان، بایستی آن پایه را تکرار می کردند. در نتیجه، پس از قبولی در پایه ششم متوسطه، دانش آموزان گواهی دیپلم را دریافت می کردند.
نظام تحصیلی من چیست؟
یکی از سوالات مهم دانش آموزان در زمان ثبت نام کنکور، نظام تحصیلی آنهاست. آگاهی از نوع نظام تحصیلی برای دریافت کد سوابق تحصیلی در زمان ثبت نام کنکور سراسری و همچنین برای تأثیر آن در نتیجه، رتبه و نمره داوطلبان بسیار حائز اهمیت است. برای پاسخ به سوال “نظام تحصیلی من چیست؟” باید چندین عامل را مورد بررسی قرار داد.
اولین عامل برای پاسخ به سوال “نظام تحصیلی من چیست؟”، بررسی سال ورود به مدرسه است. با توجه به شروع و پایان دوره نظام تحصیلی، می توان بر اساس تاریخ ورود به مدرسه، نوع نظام را تشخیص داد. در جدول زیر، تمامی انواع نظام تحصیلی در کشور به صورت کامل آورده شده است که داوطلبان می توانند بر اساس آن، نوع نظام تحصیلی خود را تشخیص دهند تا در ادامه بتوانند به سوال “نظام تحصیلی من چیست؟” پاسخ دهند.
نظام تحصیلی سال شروع سال پایان سال آخرین گروه ویژگی
نظام تحصیلی متوسه ۳-۳-۶ ۱۳۹۸ در جریان در جریان پایه دهم، یازدهم و دوازدهم/ سه ساله/ واحدی
نظام سالی واحدی متوسطه ۱۳۸۱ ۱۳۹۷ ۱۳۹۹ پایه اول، دوم و سوم متوسطه/ سالی واحدی
پیش دانشگاهی ۱۳۸۲ ۱۳۹۸ ۱۴۰۰ پیش دانشگاهی/ یک ساله/ سالی واحدی
نظام ترمی واحدی متوسطه ۱۳۷۳ ۱۳۸۱ ۱۳۸۹ پایه اول، دوم و سوم متوسطه/ ترمی واحدی
پیش دانشگاهی ۱۳۷۴ ۱۳۸۲ ۱۳۹۰ پیش دانشگاهی/ یک ساله/ ترمی واحدی
نظام ۴ ساله ۱۳۵۳ ۱۳۷۴ ۱۳۷۸ پایه اول تا چهارم متوسطه/ ۴ ساله
نظام ۶ ساله ۱۳۴۱ ۱۳۵۳ ۱۳۵۶ پایه اول تا ششم متوسطه/ ۶ ساله
همانطور که از جدول بالا مشخص است، اولین نظام تحصیلی در کشور نظام تحصیلی ۶ ساله بود که آخرین تاریخ فارغ التحصیلان این نظام در سال ۱۳۵۳ بود. این نظام دارای دو دوره تحصیلی ۶ سالهاولیه و ۴ ساله بود. سپس در سال ۱۳۵۳، نظام تحصیلی ۴ ساله جای خود را به نظام ترمی واحدی داد. نظام ترمی واحدی تا سال ۱۳۸۱ ادامه یافت و سپس به نظام سالی واحدی تبدیل شد که تا سال ۱۳۹۷ به کار می رفت. در سال ۱۳۹۸، نظام تحصیلی متوسطه ۳-۳-۶ (سه ساله) به عنوان نظام تحصیلی جدید معرفی شد و تاکنون در جریان است. همچنین، در آن سال، نظام پیش دانشگاهی به عنوان نظام تحصیلی یک ساله و همچنین به عنوان نوعی از نظام تحصیلی سالی واحدی معرفی شد.
